اخلاق اسلامی چیست ؟

اخلاق اسلامی اخلاقی است که در چارچوب اسلام است. اخلاق اسلامی سه بخش اصلی دارد:

رابطه با خدا :

کارهایی که آدمی باید در برابر خدا بکند، مانند نماز و روزه و دعا

رابطه با مردم :

برخورد فرد و رفتارهایش با مردم و دیگر اعضای جامعه، مانند رفتار نقش‌های خانواده و دوستی. عموماً منظور از اخلاق اسلامی بیشتر این بخش است.

رابطه با خود :

چارچوب برخورد انسان با خودش، مانند حسد (رشک) و چگونگی غذا خوردن

خوی اسلامی بهداشت اسلامی و احکام اسلام و دیگر چیزهای از این دست را نیز در بر می‌گیرد.

در کل ویژگی‌های اخلاقی در اسلام بسیار مهم است، به گونه‌ای پیامبر اسلام فرمود: «(به عربی: إنّما بُعِثْتُ لأُتَمِّمَ مَکارِم الأخلاق)»یعنی «تنها برای به انجام رساندن خلق و خوی گرامی برانگیخته شده‌ام».

 روش اخلاقی اسلام :

در روش اخلاقی اسلام، ملاک هر کار رضایت خداوند است. اسلام می‌گوید: ای انسان هر کاری که می‌کنی ببین آیا رضای خداوند در آن کار هست یا نه؟ در روش اخلاقی اسلام، تحسین و تقبیح مردم در رسیدن به بهشت و دوری از جهنّم، اهداف اصلی نیست، بلکه هدف اصلی رضایت خداوند است.و چون هدف علم اخلاق، رسیدن انسان به سعادت و کمال است و از سوی دیگر سعادت و کمال انسان نیز در تحصیل رضای الهی است، پس اخلاق واقعی همان اخلاق اسلامی است چون زمینه کمال و سعادت انسان را فراهم می‌کند و دست‌یابی به آن برای همگان امکان پذیر است.

بهترین شاهد بر این‌که اخلاق واقعی، همان اخلاق اسلامی است، مطالعه حالات و داستان زندگی افراد بزرگ و عالی‌قدری چون علی ـ علیه السّلام ـ ، سلمان، اباذر، مقداد، و . . . می‌باشد که از طریق عمل به اخلاق و دستورات اسلامی توانستند به عالی‌ترین درجات کمال و سعادت نایل شوند.

بهتر است برخی از شاخصه های اخلاق واقعی و مورد نظر اسلام بطور خلاصه بیان کنیم:

1- تاکید بر مطابقت و یا عدم مطابقت مباحث با کتاب و سنت.

2- تلاش در ارائه نظامی جامع که پاسخگوی همه پرسش های اخلاقی باشد.

3- ارائه تفسیری معتدل و هماهنگ با سایر مفاهیم اخلاقی.

4- تقسیم و تربیت منطقی مباحث اخلاقی در سه بخش مطالعات مبنایی، توصیفی و تربیتی.

5- توجه به ابزار تربیت اخلاقی و ترتیب طبیعی آنها و تاکید بر مشروعیت آنها.

6- استفاده از تجربیات علمی پیشگامان و پیش کسوتان در تهذیب اخلاق.

7- سعی در استخراج اصول و قواعد کلی اخلاق از خلال مصادیق وارد شده در کتاب و سنت.

8- تبیین دیدگاه اسلام در حوزه های مختلف رفتاری و ملکات نفسانی به طور مستقل و البته با توجه به تاثیر متقابل آنها.

9- توجه به تاثیر متقابل حوزه اندیشه، ملکات نفسانی و رفتار و کردار بر یکدیگر.

10- توجه به جایگاه عقل، گرایش های فطری و آثار و تجربیات عملی، در تفسیر و عمل به مفاهیم اخلاقی.

11- تاکید بر رشد هماهنگ و متوازن استعداد های اخلاقی و پرهیز از افراط و تفریط در آنها.

12- توجه به وضعیت و شرایط خاص مخاطبان در به کار بستن دستورهای اخلاقی