رییس جمهور در مراسم بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی 97-96
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی روز شنبه در این مراسم که در هنرستان دخترانه شهید مدرس در تهران برگزار شد، این پرسش را به عنوان پرسش مهر امسال مطرح کرد که چگونه باید درمحیط مدرسه تحمل و احترام به افکار دیگران و اخلاق و ادب را تمرین کنیم؟
دکتر روحانی در ابتدای سخنان خود آیین بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصلی 97-96 و تقارن آن را با پیام ایثارگری امام حسین(ع) و یاران وفادارش گرامی داشت و شروع دوره جدید از فعالیت و تلاش در عرصه آموزش و پرورش را به دانشآموزان، معلمان و همه تلاشگران وزارتخانه کلیدی آموزش و پرورش تبریک گفت.
رییس جمهور با بیان اینکه نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی، شروع حرکت به سوی پلهای جدید است، اضافه کرد: اگر 12 سال تحصیلی را 12 پله برای پیشرفت در نظر بگیریم، به معنای آن است که پس از پیمودن پله دوازدهم به سطحی از توانمندی و برخورداری از دانش برسیم که برای ورود به عرصه فعالیت، کار و تلاش در اجتماع آماده باشیم.
دکتر روحانی اضافه کرد: ممکن است مسیر و ایام تحصیل برای برخی از دانشآموزان ما با سختیهایی همراه باشد، اما قطعاً وقتی پس از پایان دوران تحصیل به این ایام نگاه کنید، خواهد دید که جزو بهترین روزهای زندگی شما بوده است.
رییس جمهور اظهار داشت: برای اینکه در آینده احساس بهتری نسبت به دوران تحصیل خود داشته باشیم و احساس کنیم که با پایان تحصیلات شرایط مناسبتری برای حضور مؤثر و سازنده در جامعه داریم، لازم است مقدماتی در دوران تحصیل و مدرسه فراهم شود که این مقدمات از فضا و محیط تحصیلی تا رفتار مسئولین مدارس و همکلاسیها و نوع رفتار والدین و دانشآموزان را شامل میشود و در سالهای اخیر، چگونگی مواجهه ما با فضای مجازی نیز به این مؤلفهها افزوده شده است.
دکتر روحانی تصریح کرد: رابطه معلم با دانشآموزان و دانشآموزان با یکدیگر در چگونگی تربیت آنان در دوران تحصیل بسیار مؤثر است. اگر محیط مدرسه محیط امنی نباشد و دانشآموز از رفتار همکلاسیهای خود آزار ببیند، اگر دانش و استعداد بیشتر دانشآموزی مایه فخر او به دانشآموزان دیگر شود، اگر شکل و قیافه یا لحن و لهجه و نوع راه رفتن و رفتار دانشآموزی مایه تمسخر او شود، نتیجه آن میشود که این دانشآموز تحت فشار روحی قرار گیرد و کلاس درس برای او امن نباشد و در چنین شرایطی رفتار نامناسب معلم و احیاناً محیط عمومی جامعه و خانواده نیز این ناامنی را برای دانشآموز مضاعف میکند و در این شرایط درس خواندن برای دانشآموز بسیار سخت و رنجآور خواهد بود.
رییس جمهور با اشاره به اینکه امروز نوجوانان و جوانان دانشآموز و دانشجوی ما موفقیتهای زیادی در عرصههای مختلف علمی در جهان کسب کردهاند، خاطرنشان کرد: با این وجود وقتی به آنچه در صد سال اخیر، نگاه میکنیم میبینیم که نقائصی در عملکرد ما وجود دارد و نتوانستهایم از منابع و سرمایههایمان به بهترین نحو استفاده کنیم.
دکتر روحانی ادامه داد: امروز اگر دانشآموز دارای 12 سال تحصیل ما را و با یک دانشآموز کشور پیشرفته که او هم 12 سال تحصیل کرده، کنار هم قرار دهیم، میبینیم که داشتههای او بیشتر از دانشآموز ماست چرا که در مدارس ما بیشتر بر حفظیات تکیه شده است تا پرورش خلاقیتها و کسب مهارتها.
رییس جمهور گفت: اگر در کتب درسی ما نیز به جای ارائه صرف حفظیات در ذهن دانشآموزان، سوال ایجاد شود، قطعاً دانشآموزان پیدا میشوند که شاید به این سوالات پاسخی دیگر و حتی بهتر از پاسخ مؤلفان کتب درسی بدهند. مؤلفان کتب درسی ما باید این نکته را باور کنند که شاید برخی از دانشآموزان با ذهنهای خلاق بتوانند پاسخهای بهتری به برخی سوالات درسی بدهند و با طرح سوال در ذهن آنها و جمعآوری پاسخهای جدید از دانشآموزان خلاق، کتب درسی سالهای آینده را براساس این پرسش و پاسخهای جدید تألیف کنند تا خلاقیت بیش از پیش در ذهن جوانان و نوجوانان کشورمان زنده شود.
دکتر روحانی افزود: باید به گونهای عمل کنیم که پس از 12 سال دانشآموز ما به جای اینکه یک برگه کاغذ به عنوان مدرک دریافت کند، مهارت عملی کسب کرده باشد و حداقل در یک رشته مهارت و علاقه کافی برای اشتغال به کار داشته باشد.
رییس جمهور اظهار داشت: اولین درخواست من آقای بطحایی حتی قبل از معرفی ایشان به عنوان وزیر به مجلس این بود که نظام آموزشی ما به گونهای اصلاح شود که دانشآموز فارغالتحصیل از دوره دوازده ساله تحصیلات ابتدایی و متوسطه حداقل یک کار و مهارت آموخته باشد تا اگر نخواست وارد دانشگاه شود، بتواند وارد بازار کار شود.
دکتر روحانی با بیان اینکه اصلاح نظام آموزشی بر این اساس وظیفه همه معلمان، مسئولان آموزشی، مؤلفان کتب درسی و دیگر مسئولان کشور است، اظهارداشت: شاید این انتقاد من مقداری تند باشد، اما اگر نگاهی به کتب درسی دوران مدرسه امثال بنده در دهههای 30 و 40 بیندازیم، غیر از جلد و عکس و تغییرات شکلی مختصر، محتوای این کتب با کتب درسی امروز تفاوت چندانی ندارد.
رییس جمهور ادامه داد: ما باید دانشآموز امروز را برای 12 سال بعد تربیت کنیم نه حتی برای امروز در حالی که نظام تحصیلی و کتب آموزشی امروز ما دانشآموزان را حتی برای امروز تربیت نمیکنند بلکه آنان را برای دیروز تربیت میکنند. از همه تلاشها و زحماتی که برای تحصیل و تربیت دانشآموزان کشور کشیده میشود صمیمانه و خالصانه سپاسگزاری میکنم اما باید قبول کنیم که این تلاشها نیاز به تحول اساسی دارند.
دکتر روحانی با طرح این سوال که آیا جوانانی که از مدارس ما فارغالتحصیل میشوند افرادی مسئول، ماهر، خلاق و علاقمند به کار و تلاش در نتیجه آموزشهای ارایه شده به آنان در مدرسه هستند یا جوانانی که مقداری مطلب حفظ کرده اند که در اثر گذر زمان از یاد خواهند رفت، تصریح کرد: خواهش من و آنچه به عنوان سوال مهر امسال طرح خواهم کرد، این است که محیط مدارس و محیط آموزش را محیط تحمل نظرات و اندیشههای مختلف و متفاوت قرار دهیم، تا جوانانی تربیت کنیم که بهتر و بیشتر در خدمت تعالی کشور باشند.
رییس جمهور خاطر نشان کرد: اگر به حرف و نظر کسی خندیدیم و یا آن را مسخره کردیم، یعنی تحمل نظرات و افکار دیگران را نداریم در حالی که تحمل نظر مخالف یکی از شروط اصلی ایجاد فضای مناسب برای پرورش ذهنهای خلاق است. اگر از پاسخ و نظر متفاوت دانشآموز در مدرسه استقبال شد او برای بروز خلاقیتش جرأت مییابد و تشویق میشود و محیط مدرسه محیط احترام به خلاقیت، اخلاق و ادب میشود.
دکتر روحانی گفت: سوال مهر امسال این است که «چگونه محیط مدرسه را به محیط تحمل افکار دیگران و احترام به نظرات مختلف و اخلاق و ادب تبدیل کنیم و چگونه و با چه سبکی ارتقاء اخلاق و ادب و کسب توان تحمل بالاتر را تمرین کنیم؟»
رییس جمهور با اشاره به سخنی از حضرت علی(ع)، اظهار داشت: امام علی (ع) تأکید دارند که «ندانستن و سوال کردن عیب نیست و پرسیدن چه بسا که حسن است» و باید بر پایه صبر و تحمل پرسشگری را به نحو شایسته پرورش داده و به آن پاسخ مناسب دهیم که اگر محیط مدارس اینگونه شود، افرادی عالمتر، اندیشمندتر،خلاقتر، ماهرتر و علاقمندتر به فعالیت و تلاش در جامعه تربیت خواهند شد.
دکتر روحانی همچنین تأکید کرد: لازم است از فرصت و فضای مدارس برای یادگیری چگونگی استفاده مناسب از فضای مجازی استفاده کنیم چرا که فضای مجازی تیغ دو لبهای است که میتواند زندگی ما را نابود کند و هم ما را در مسیر رشد و تعالی قرار دهد. در پایان بار دیگر با اشاره به تقارن ماه محرم و ایام فداکاری و ایثار حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) با آغاز سال تحصیلی تصریح کرد: این تقارن را به فال نیک میگیریم و امیدواریم مدارس ما جوانانی تربیت کنند که حاضر باشند با درس گرفتن از امام حسین(ع) و یارانش در راه آرمان و کشورشان ایثار و فداکاری کنند.
سیدمحمد بطحائی وزیر آموزش و پرورش نیز در این مراسم و پیش از سخنان رییس جمهور با اشاره به اینکه هنوز تا تبدیل مدارس به عرصه پرورش خلاقیت فاصله داریم، گفت: متأسفانه تمرکز اداری و ساختاری آموزش و پرورش مسیر اجرای برنامههای اصلاحی آموزشی و پرورشی را کند کرده است و بهرهوری نظام آموزشی همچنان پایین است.
وی اصلاح آموزشی و پرورشی کشور را اولین برنامه وزارت آموزش و پرورش دولت دوازدهم عنوان کرد و اظهار داشت: قطعاً استفاده از فناوریهای جدید برای ارتقاء شاخصهای مدیریتی در این عرصه مد نظر خواهد بود و در کنار آن اختیارات لازم برای اداره واحدهای آموزشی در محور شناسایی و رفع مشکلات با تفویض اختیارات لازم پیگیری خواهد شد.
تدریس، به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که هدفدار است و آگاهانه صورت می پذیرد و به گونه ای اتفاقی یا تصادفی قوام نمی گیرد. فعالیت هایی که در تدریس نقش اساسی دارند. بر سه رکن اساسی یعنی معلم، شاگرد و مواد درسی استوارند.
قرآن کریم درباره حضرت یوسف علیه السلام می فرماید: «چون به سن جوانی و بلوغ رسید، حکمت و دانشش ارزانی داشتیم و نیکوکاران را بدین سان پاداش می دهیم». (یوسف: 22)
نخستین گام برای تأثیرگذاری استاد آن است که ویژگی های سنی و شخصیتی گروهی را که با آنها رو به روست، دریابد. شناخت و درک اندیشه ها، توانایی ها و خواسته های مخاطبان، در کارآمدی فرایند تعلیم و تربیت ضروری و راهگشاست.
بوعلی سینا می گوید:
اگر فراگیری همه علوم برای همگان ممکن بود، هیچ کس را نمی یافتید که از فرهنگ بی نصیب باشد، ولی چنین نیست؛ زیرا استعدادها متفاوتند و بر این اساس، باید متناسب با توانایی ها، دانش های سودمند در اختیار دانش پژوه قرار گیرد.
از عالمی پرسیدند: کدام علم زیانش بیشتر است؟ گفت: علمی که به سفله (احمق) تعلیم دهند.
توجه به قابلیت ها و استعدادهای مخاطب در فرایند تدریس.
اگر علاقه مندی انسان ها به تحصیل علم فزونی گیرد و انگیزه های فراگیری و یادگیری تقویت شوند، لذت حاصل از آن، برای دانش آموز و دانشجو از هر لذتی با ارزش تر خواهد بود. ابوحنیفه گوید: «هرگاه مسئله ای فهمیدی، گفتی: کجااند پادشاهان از این لذت که ماراست؟ اگر بدانند، بر سر آن مقاتله کنند».
درباره نقش انگیزه و رغبت، در رسیدن انسان به هدف های والا سخن بسیار است. جامعه پویا و شکوفا، نتیجه حضور اثرگذار و جهت دهنده استاد به انگیزه های دانشجویان برای باروری علمی و معنوی است. جان دیویی، یکی از بزرگان تعلیم و تربیت می گوید:
در رغبت، نیروی سوق دهنده انسان ها موجود است. در هر تجربه ای که برای دست یابی به هدفی کسب شود، رغبت نقش عمده ای را بازی می کند. کسی که اهمیت رغبت را درک کند، متوجه خواهد شد ذهن تمام فراگیران با وجود آنکه دارای یک معلم و یک کتاب مشترک هستند، یکسان فعالیت نمی کند.
نقش انگیزه و رغبت در دست یابی به اهداف.
جویاشدن استاد از حال دانش آموزان و دانشجویان و گفت و گوی صمیمانه با آنان رابطه میان شان را از حالت یک طرفه، خشک و بی روح درمی آورد و موجب علاقه مندی بیشتر آنان به حضور فیزیکی در کلاس می شود و شخصیت مثبت تأییدشده ای را از استاد در نظر آنان جلوه گر می سازد. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «گشاده رویی موجب دوام دوستی است.» همچنین باید استاد در پرهیز از خشونت لفظی و کلامی بکوشد. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله در ارتباط با این قضیه صریحا به معلمان دستور می دهد که مطالب را به مردم بیاموزید، ولی خشونت نداشته باشید و بدانید آموزگاری، ارزشمندتر از خشونت ورزی است. ناگفته نماند رفتار همراه با عطوفت و صداقت و برقراری ارتباطی دوستانه با دانش آموزان و دانشجویان، یکی از عوامل مهم ایجاد شوق و انگیزه در آنها، برای یادگیری و پژوهش است.
1. پرهیز از ارزش های نامطلوب در تدریس؛
2. برقراری ارتباط دوسویه و صمیمانه با دانشجو.
یکی از مهم ترین ضروریات حرفه معلمی، بالابردن توان علمی و غنای فکری استاد و در عین حال به روزکردن اطلاعات است. استادی که دانش کافی در رشته و موضوع تدریس خود ندارد، هم حرمت علم را می شکند و حقوق دانشجویان را تباه می سازد و هم شأن و منزلت خود را پایین می آورد. امام صادق علیه السلام می فرماید: «کسی که به مسائل و موضوعات زمان خویش آگاه باشد، از روبه رو شدن با مشکلات و مهیا شدن برای رویارویی با آن در نمی ماند.» با حضور گسترده رسانه های مختلف و ارائه اطلاعات متفاوت و گاهی متعارض، بر استاد لازم است دانش خود را با نوآوری ها و حقایق جدید پیوند زند.
البته امروزه متخصصان تعلیم و تربیت عقیده دارند که در تدریس موفق، تنها دانسته ها و اطلاعات علمی برای معلم کافی نیست، بلکه استاد باید مهارت هایی نیز داشته باشد تا بتواند به خوبی از عهده تدریس برآید. بخشی از این مهارت ها به حرفه معلمی مربوط است، مثل روش تدریس، پرسش یا ارزشیابی و بخشی از آن، جنبه های رفتاری، گفتاری و عاطفی استاد را دربرمی گیرد.
1. تلاش استاد در ارتقای توان علمی خود؛
2. به روزکردن اطلاعات؛
3. بهره گیری از روش تدریس مناسب.
مسلم است به منظور رسیدن به این خواسته، معلم باید از فنون تدریس آگاهی لازم و تجربه کافی داشته باشد. به کارگیری زبان مناسب با موضوع تدریس، بهره بردن از وسایل آموزشی و کمک آموزشی، عینی ساختن مطالب به کمک مثال های ملموس، گروهی کردن کارهای عملیاتی و آزمایشگاهی، از جمله روش های کارآمد در تفهیم گفته های علمی است. صبر و حوصله استاد برای به بارنشاندن فرایند یاددهی ـ یادگیری، با استفاده از روش تدریس مناسب مؤثر و ضروری است. حضرت علی علیه السلام فرموده است: «صبر، مایه کمک و مدد در هر کاری است».
باغبانی خدمت گل می کنی | رنج خارش را تحمل می کنی |
رنج خار باغبان را کس ندید | خون دل خورد و چنین گل پرورید |
سعدی
1. روش تدریس مناسب؛
2. برخورداری از صبر و تحمل کافی در تدریس.
حضرت عیسی علیه السلام به حواریون فرمود: حکمت به وسیله تواضع رونق می یابد و مردم از آن بهره مند می شوند، نه به وسیله تکبر. چنانچه زراعت، در زمین هموار می روید نه در زمین سخت. به راستی که خودبزرگ بینی استاد و غره شدن او به مشتی محفوظات، از آفت های عرصه تعلیم و تربیت در نابودی ارزشمندترین خصوصیات های یک معلم است. حضرت علی علیه السلام تعریف انسان از خودش را زشت ترین کلام راست می داند.
علم حقیقی، بر خضوع قلبی انسان می افزاید و آثار خودبرتربینی را از میان برمی دارد. هر علمی که بر غرور انسان بیفزاید و گمان برتری را در او تقویت کند، علم واقعی نیست. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، دانشی را که به خضوع در برابر حق و رهایی از خودبینی نینجامد، علم سودمندی نمی داند.
بزرگان نکردند در خود نگاه | خدابینی از خویشتن بین مخواه |
تواضع سر رفعت افرازدت | تکبر به خاک اندر اندازدت |
چو استاده ای بر مقامی بلند | بر افتاده، گر هوشمندی نخند |
سعدی
دوری از خودبرتربینی و تکبر و گرایش به فروتنی.
از استادی پرسیدند: چرا ما را پند و اندرز نمی دهی؟ در پاسخ گفت: دو آیه از قرآن، مرا از این کار بازدارد؛ یکی آنکه قرآن می گوید: چگونه شما مردم را به نیکوکاری دستور می دهید، ولی خود را فراموش کرده اید؟ کتاب خدا را می خوانید، پس چرا تعقل و اندیشه نمی کنید؟ (بقره: 44) و آیه دیگر آنکه: بترسید از اینکه سخنی بگویید و خلاف آن را عمل کنید که بسیار سخت خدا را به خشم می آورد. (صف: 3)
علم چندان که بیشتر خوانی | چون عمل در تو نیست نادانی |
نه محقق بود نه دانشمند | چارپایی بر او کتابی چند |
آن تهی مغز را چه علم و خبر | که برو هیزم است یا دفتر |
هماهنگی بین گفتار و کردار.
استاد موفق، استادی است که در بیان دیدگاه های درست خود، صراحت، متانت و شجاعت را همراه سازد و در صورت ندانستن مطلبی، بدون آنکه در خود احساس عجز و شکست کند، از کلمه «نمی دانم» یا «تحقیق می کنم و بعد جواب می دهم» کمک بگیرد.
از بزرگی مسئله ای پرسیدند، گفت: نمی دانم، گفتند: شرمت نمی آید که می گویی نمی دانم، در حالی که فقیه و دانشمندی؟ گفت ملائکه را شرم نیامد که گفتند: «سُبْحانَکَ لا عِلْمَ لَنا؛ منزهی تو، ما را دانشی نیست».
شجاعت در اعتراف به نادانسته ها.
بزرگان تعلیم و تربیت بر این باورند که نباید اندیشه ها را به دانشجو تزریق کرد، بلکه رسالت استاد آن است که چگونه اندیشیدن را به شاگردانش بیاموزد. او باید فرصت های کافی و مناسبی را برای فعال سازی ذهن فراگیر فراهم آورد. دادن اطلاعات مفید و دقیق به مخاطب و درخواست از او برای تحلیل ذهنی مسئله و حل آن و ایجاد زمینه همکاری و هم فکری با دیگران، استاد را در این امر یاری می کند. روش هایی همچون روش حل مسئله، روش فعالیت پروژه ای، تمرین و بحث گروهی، فعالیت جمعی، مباحثه علمی، همگی فرصت های گران قدری را برای یادگیری بهتر فراهم می سازد.
کمک به چگونه اندیشیدن، با به کارگیری روش های علمی در فرایند تحصیل.
مسلم است که ارزش و شأن استاد والاتر از انجام این گونه رفتارهای ناشایست است. انس بن مالک از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده است:
هرکس که عهده دار آموزش سه فرد از امت من شود و آنان را به طور یکسان آموزش ندهد و میان مستمند و ثروتمند تفاوت بگذارد، خدای بزرگ او را در قیامت با خائنان محشور سازد.
همچنین قرآن به ما دستور می دهد، در مورد کسی که با ما به بدی رفتار کرده است، به خوبی و نیکی پاسخ دهیم؛ چه بسا که با همین نیک رفتاری، دشمن به دوست بدل شود.
یکسان نگری استاد به دانش پژوهان.
امیدوار ساختن دانشجو به موفقیت های او در آینده، همراه با بیان فراز و نشیب های علم آموزی، واقع بینی و رغبت افزایی دانشجو را در پی دارد. برای این منظور، آشناکردن مخاطبان با زندگی پررنج و تلاش دانشمندان، مصداق های عملی این حقیقت را فراروی آنان قرار می دهد.
اساس نیروی روح، توکل است. انسان هر اندازه نعمت به دست آورد و به آن اعتماد بورزد و راهکارهای حفظ و نگهداری آن را بداند، ولی پشتوانه مطمئنی نداشته باشد، استفاده از آن موهبت ها همراه با پریشانی خاطر و نگرانی از دست دادن شان همراه خواهد شد و چه تکیه گاهی برتر از حی قادر متعال.
تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست | راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش |
حافظ
توکل به قادر متعال و امیدآفرینی در دانشجو.
احترام به تفاوت های فردی و استعدادهای مختلف و پذیرش هویت شخصی مخاطب، در فرایند یادگیری تأثیر بسزایی دارد. حضرت علی علیه السلام می فرماید:
یادآوری نقاط مثبت و خوب رفتار و کارهای افراد، موجب تحرک بیشتر افراد شجاع و برانگیختن افراد دلسرد و مسامحه کار برای انجام رفتار مثبت خواهد شد.
توجه به تفاوت های فردی و تأکید بر نقاط مثبت.
وَ ثِیابَکَ فَطَهِّرْ * وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ؛ جامه ات را پاکیزه دار و از پلیدی دوری گزین». (مدثر: 4 و 5)
توجه به پاکیزگی و آراستگی ظاهر افراد یکی از اصول مهم در روابط انسانی است. منظور از آراستن، آرایش کردن نیست، بلکه غرض حفظ وقار و آراستگی و پاکی جسم و جان است. این ویژگی موجب مقبولیت اجتماعی فرد می شود و جذب شدن و صمیمیت ها را بیشتر می کند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از قول خداوند می فرماید: «خداوند دوست دارد وقتی مؤمنی نزد دیگری می رود، با آمادگی و آراستگی حاضر شود».
آراستگی و طهارت جسم و جان، مقدمه آموزش.
از مهم ترین ویژگی های اخلاقی معلم مؤمن، رعایت خوشرویی و شادابی در کلاس هنگام روبه روشدن با دانش آموزان و دانشجویان است. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله توصیه می کند که با برادرانت باگشاده رویی برخورد کن که خدا ترشرویان را دوست ندارد.
شادی یکی از نیازهای اساسی روح انسان و لازمه زندگی اوست. خداوند با آفرینش انسان شادی و نشاط را نیز در نهاد وی جای داد. بهار طرب انگیز، طبیعت زیبای هستی، صدای خروش آبشاران، طلوع و غروب زیبا و در کنار آنها برخوردهای مثبت و همراه با گشاده رویی، به آدمی انبساط خاطر و شادابی می بخشد.
چو شادی بکاهد، بکاهد روان | خِرد گردد اندر میان ناتوان |
فردوسی
گشاده رویی، عاملی برای شادی و نشاط در دیگران.